08 Νοέ Δυσκολεύομαι να συγκεντρωθώ στο διάβασμα!
Δυσκολεύομαι να συγκεντρωθώ στο διάβασμα! Χαμηλό εύρος προσοχής ή ΔΕΠΥ;
Η πλειονότητα του κόσμου εσφαλμένα συγχέει αυτές τις δύο έννοιες ενώ στην πραγματικότητα αφορούν σε δύο διαφορετικές ορολογίες.
Ως εύρος προσοχής ορίζεται ο χρόνος που απαιτείται να εστιάσει ένας άνθρωπος σε μία εργασία χωρίς να αποσπάται και να διασπάται. Στην πραγματικότητα όλοι αποσπώνται ανά διαστήματα, όσοι έχουν χαμηλό εύρος προσοχής(short attention span) όμως, δυσκολεύονται να εστιάσουν ακόμα και σε οποιαδήποτε εργασία ή ακόμα και συνομιλία. Σε πληθώρα περιπτώσεων, το να μη συγκεντρώνεται εύκολα ή να χάνει την προσοχή του ένα παιδί μπορεί να είναι σημάδι ότι είναι κουρασμένο ή απλά βαριέται. Καθημερινά ένα παιδί βομβαρδίζεται από πληροφορίες και οι πιθανοί περισπασμοί είναι αμέτρητοι (μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κινητό, τηλεόραση) έχοντας ως αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να ξεκουραστεί και να αποσυμπιεστεί ώστε να μειώσει την διάσπαση προσοχής. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις ορισμένα παιδιά αντιμετωπίζουν εσωτερικούς περισπασμούς και άγχος λόγω της απαιτητικής καθημερινότητας. Η προαναφερθείσα μορφή απόσπασης είναι φυσιολογική και συναντάται σε όλους. Αξίζει να σημειωθεί πως ένα παιδί που αντιμετωπίζει χαμηλό εύρος προσοχής μπορεί να εστιάζει εύκολα σε εργασίες που του αρέσουν ειδικά αν απαλλαγεί από πράγματα που το διασπούν και τεθούν τα κατάλληλα όρια από την οικογένεια.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια καταχρηστική χρήση της ορολογίας «ΔΕΠ(Υ)» δημιουργώντας την εντύπωση ότι πρόκειται για μια εξαιρετικά συχνή διαταραχή συμπεριφοράς, γι’ αυτό το άτομο με ΔΕΠ(Υ) θα πρέπει να έχει την ίδια συμπεριφορά σε όλα τα περιβάλλοντα, (στο σπίτι, στο σχολείο,στις κοινωνικές επαφές, κ.ά.) και να παρουσιάζει τουλάχιστον 7 από τα παρακάτω συμπτώματα.
Αδυναμία συγκέντρωσης (ελλειμματική προσοχή) :
- Δυσκολία συγκέντρωσης στη λεπτομέρεια – λάθη απροσεξίας
- Περιορισμένο εύρος προσοχής κατά την διάρκεια δραστηριοτήτων και εργασιών
- Εύκολη διάσπαση από εξωτερικά ερεθίσματα
- Δυσκολία ολοκλήρωσης εργασιών
- Αποφυγή εργασιών, που απαιτούν αδιάσπαστη προσοχή
- Δυσκολία στην οργάνωση / ταξινόμηση εργασιών και δραστηριοτήτων
- Απώλεια αντικειμένων (βιβλία, τετράδια, προσωπικά είδη)
- Δυσκολία στην ακολουθεία οδηγιών
Η ελλειμματική προσοχή ακετές φορές έχει ως επακόλουθο την υπερκινητικότητα. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι τα ακόλουθα:
- Νευρικές κινήσεις
- Είναι συνεχώς «εν κινήσει» ή με τάση για συνεχή δραστηριότητα
- Υπερβολική ομιλία- φλυαρία
- Είναι παρορμητικό στις κινήσεις του, δεν σκέφτεται πριν ενεργήσει
- Διακόπτει συζητήσεις και δραστηριότητες άλλων
- Απαντάει σε ερωτήσεις, πριν ολοκληρώσει ο ομιλητής
- Δυσκολία προσαρμογής σε δραστηριότητες που απαιτούν αναμονή
Η παρορμητικότητα ορίζεται ως η αδυναμία ελέγχου μιας εσωτερικής ώθησης (παρόρμησης) του εαυτού του προκειμένου να προβεί σε συμπεριφορές που μπορεί να είναι παράλογες ή βλαπτικές για τον ίδιο ή για τρίτους. Συνήθως εκφράζεται με την ανάγκη να ικανοποιηθούν οι επιθυμίες του ατόμου ακριβώς τη στιγμή που επιθυμεί κάτι, χωρίς να σκεφτεί εκ των προτέρων ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες και τα αποτελέσματα.
Μάθηση χωρίς μνήμη και μνήμη χωρίς συγκέντρωση δε νοείται. Πολλά παιδιά δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν στη μελέτη τους και συνεχώς αποσπούνται.
Θα ήταν εφικτό να βοηθήσουμε το παιδί στο σχολείο αλλά και στη μελέτη του σπίτι, ούτως ώστε να συγκεντρώνεται ευκολότερα;
Για να κερδίσουμε την προσοχή του μαθητή με ΔΕΠ(Υ) είναι καταλυτικής σημασίας η οργάνωση. Ο εκπαιδευτικός οφείλει να θέτει όρους και στόχους. Κατά τις εργασίες θα ήταν ιδιαίτερα βοηθητικό αν αποφύγει ερωτήσεις με πολλά σκέλη και αν προτιμά σύντομες ερωτήσεις με απλουστευμένη γλώσσα. Εναλλακτικά θα πρέπει να δίνει το δικαίωμα της παρουσίασης των εργασιών σε σχεδιάγραμμα ή σε μορφή σημειώσεων. Κατά την παράδοση του μαθήματος είναι απαραίτητο να ξεκινά από τα γνωστά προηγούμενα, χρησιμοποιώντας λέξεις – κλειδιά. Ο ρυθμός δεν πρέπει να είναι ούτε αργός αλλά ούτε και γρήγορος και να χρησιμοποιούνται πολυαισθητηριακοί μέθοδοι. Όταν ένα παιδί δείχνει να μην είναι συγκεντρωμένο ο εκπαιδευτικός θα μπορούσε να απευθύνεται ονομαστικά στον μαθητή ανά τακτά διαστήματα. Μείζονος σημασίας είναι ο μαθητής να κάθεται με «ήσυχους» συμμαθητές του. Επιπλέον, να του δίνεται η ευκαιρία να κινηθεί (να γράψει στον πίνακα, να δείξει στο χάρτη). Σε ορισμένες μοναδικές περιπτώσεις είναι απαραίτητο να του επιτρέπεται ακόμα και η κίνηση σε «προκαθορισμένες περιοχές».
Στην οικία του, το περιβάλλον που μελετά θα πρέπει να έχει μόνο τα απαραίτητα και να είναι ήσυχο και φωτεινό. Η γνώση είναι αναγκαίο να του δίνεται με απλό τρόπο, χωρίς περιττές πληροφορίες, έτσι ώστε να συγκρατήσει την ουσία και να εστιάσει τι να μάθει . Αναμφίβολα θα ήταν λάθος να είμαστε ιδιαίτερα απαιτητικοί από εκείνο να έχει ανεπτυγμένες δεξιότητες σε όλα τα μαθήματα. Καταλυτικής σημασίας χαρακτηρίζεται το να πιστεύουμε στις ικανότητες του παιδιού και να έχουμε αντιληφθεί που είναι πιο ικανό χωρίς να μειώνουμε την αυτοαξία του. Ο χρόνος μελέτης θα πρέπει να είναι προκαθορισμένος. Αν το παιδί νιώθει ότι κουράστηκε και ότι δεν μπορεί να συγκεντρωθεί άλλο, να το αφήσουμε να χαλαρώσει για λίγα λεπτά με ένα μικρό διάλειμμα και μετά να επανέλθει στη μελέτη του.
Εν κατακλείδι, θα ήταν ελλιπές από την επιστημονική κοινότητα να μην εξάρουμε την σπουδαιότητα της επιβράβευσης των επιδόσεων του εκάστοτε μαθητή ως μέσο παρακίνησης και αυτοβελτίωσης δίνοντας του έναυσμα να εντείνει τις προσπάθειές του και να νιώσει το αίσθημα της ικανοποίησης.
Δράκου Κωνσταντίνα,
Ειδική Παιδαγωγός